ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΥΜΠΕΡΗ
Για το βιβλίο του Γιώργου Βέη

Ν, όπως Νοσταλγία
(Εκδόσεις ύψιλον
ISBN:978-960-17-0256-8)


Λέξεις που ηχούν σαν σπόροι
να πέφτουν στο πιάτο τ’ ουρανού
Γιώργος Βέης

Η κατάργηση της «ατομικότητας», έτσι όπως κυριαρχεί ως αντίληψη στον Ανατολικό πολιτισμό, και η αντικατάστασή της από τον πανοραμικό φακό ενός ολοκληρωμένου φυσικού σύμπαντος που ακτινοβολεί μέσα στην πληρότητα του, είναι το στίγμα της 10ης ποιητικής συλλογής του Γιώργου Βέη। Δες τον κόσμο σαν τον εαυτό σου, διαβάζουμε στο έργο Τάο Τε Τσινγκ, μια από τις σημαντικότερες πραγματείες της κινέζικης φιλοσοφίας, η οποία αποδίδεται στον ποιητή Λάο Τσε, ιδρυτή του ταοϊσμού. Το Τάο, ως πνευματική κατεύθυνση, αποτελεί την καρδιά και τις φλέβες του παρόντος βιβλίου, για να μας οδηγήσει σε έναν ιδιαίτερο τρόπο σύλληψης της ποιητικής έκφρασης και της διακίνησής της. Γλώσσα απλή, εικόνες που συμπυκνώνουν το αίσθημα της αιωνιότητας και της αρμονικής σχέσης με τα πράγματα, καθώς το βλέμμα του Γ.Β. ελευθερώνεται από τον περιορισμένο ορίζοντα του «προσωπικού» για να διανοιχτεί στην απεριόριστη διάσταση του χρόνου και των ανακυκλήσεων του, ως μέτοχος στην αυθεντική ύπαρξη των όντων.

Βασικό μοτίβο εδώ, τα πτηνά, πλάσματα «ουράνια», σημαινόμενα της ίδιας της κοσμικής ροής και της επαναληπτικότητας των φαινομένων। Αυτά ακριβώς τα πτηνά, μαζί με ολόκληρο τον υλικό τους διάκοσμο, γίνονται η μεταφορά μιας συμπαγούς ακινησίας, εμπεριέχουσας το γεγονός της ύπαρξης αλλά και την αναγωγή του «φυσικού» και «πεπερασμένου» στις διαστάσεις του «αΐδιου». Το υποκείμενο σιωπά (ή εμφανίζεται ελάχιστα), ο δε παρατηρητής–ποιητής ενσωματώνεται πλήρως στο βασίλειο των όντων, εκεί όπου τα τοπία, οι εποχές, η χλωρίδα, η πανίδα, τα ορυκτά, τα ηφαίστεια, συνδιαλέγονται μέσα σε μια «υπέρτατη κομψότητα» που απηχεί τον πλούτο της σύνθεσης και την απόσβεση κάθε μερικότητας. Η Νοσταλγία εδώ, δεν αφορά μια έννοια συνδεδεμένη με φυσικούς τόπους, ή με τον χρόνο των αναμνήσεων που προσδιορίζουν το ψυχικό στίγμα του γράφοντος (όπως ίσως υπονοείται στο ομώνυμο ποίημα της συλλογής, «Ν, όπως Νοσταλγία»), αφορά τον ίδιο το Νόστο για το αιώνιο, αυτό που θεάται η ψυχή ως πρωταρχική ιδέα του κόσμου αλλά και ως ιδέα της δικής της αποκατάστασης στην αρμονική έκφραση του Ενός. Έτσι οι εικόνες που παρατίθενται αποτελούν αναμνήσεις των αρχετυπικών σημάνσεων, κατά το πλατωνικό κοσμοείδωλο, μορφώματα μιας βαθύτερης πραγματικότητας, τα οποία τείνουν να περιγράψουν την αγαστή συνύπαρξη των στοιχείων.

Ο Γ।Β. δεν μπορεί να ικανοποιήσει όσους αντιλαμβάνονται την ποίηση με τον δυτικό τρόπο (ως τέχνη που συσσωματώνει τη διακύβευση της φόρμας, τη φαντασιακή διαμεσολάβηση, τη διάθεση μετουσίωσης του πραγματικού, τη γλωσσική ανάπτυξη και κυρίως, τη διαχείριση των αφηρημένων εννοιών) διότι είναι φανερό ότι έχει παραιτηθεί από όλα αυτά. Έχω την αίσθηση ότι το παρόν βιβλίο δεν απευθύνεται στο γούστο αλλά ενδιαφέρεται για την αναμόχλευση της ουσίας μας, την επικοινωνία με τον βαθύτερο εαυτό. (Ας μου επιτραπεί να σημειώσω, ότι μια τέτοια εκλογή εγκλείει σοβαρούς κινδύνους ως προς το αισθητικό της μέρος, αλλά προφανώς ο ποιητής έχει επιλέξει να πάρει το σχετικό ρίσκο.)

Το ζητούμενο εδώ μοιάζει να είναι η αποπροσωποποίηση, η κατάργηση της ιδιαιτερότητας, η έξοδος από τη διάνοια, τη γνώση, τις βεβαιότητες, από όλες τις περιορισμένες δομές του δυτικού ανθρώπου, οι οποίες εμποδίζουν να αναδυθεί το φως μιας ευρύτερης θεώρησης των πραγμάτων। Η πνευματικότητα που απηχεί αυτή η πρόθεση είναι νομίζω εμφανής। Η παραίτηση του Γ.Β. από το οχυρό του εγώ και της ίδιας της γλώσσας προς χάριν ενός συνολικού κραδασμού που ξεχύνεται από μέσα του για να εκφράσει την απλή φωνή των στοιχείων (την ίδια την κοσμική ροή), δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς το άνοιγμά του προς άλλες κουλτούρες (κειμενικές συνομιλίες με τους κινέζους ποιητές και ιδιαίτερα τον Λι Μπάι -γνωστότερο ως Λι Τάι Πο- αλλά και τους ιάπωνες ποιητές της Σχολής Ζεν, τον Μπασό, τον Ίσα). Ο Γιώργος Βέης εντάσσει με ευγένεια το «έτερον» στο κοσμοείδωλό του, για να διαχειριστεί δημιουργικά αυτά τα δάνεια επαναλαμβάνοντας τη γνωστή φράση του Ρολάν Μπαρτ: Η Ανατολή είναι μια φλέβα που με εφοδιάζει με χαρακτηριστικά.

ΑΡΧΗ ΣΟΦΙΑΣ

Δύσκολο, βαρύ πρωινό
ξεδιψάει όμως με τα πέταλα της βροχής
ο κοκκινολαίμης

αμέριμνος·
ή μάλλον όχι

ένα κλαδί είναι ο κόσμος
και θα σπάσει
γι’ αυτό και σε λίγο θα πετάξει

μήπως και σωθεί.

Κλεοπάτρα Λυμπέρη